Οι καφενέδες και τα πιταρούδια

H σημερινή ιστορία αρχίζει από έναν παραδοσιακό καφενέ στο Στανό: τον παλιό καφενέ της Δήμητρας, που σήμερα λειτουργεί σαν ταβέρνα και σερβίρει νόστιμα πάτια της τοπικής κουζίνας του ορεινού όγκου.

Μια κουζίνα λιτή αλλά χορταστική, φτιαγμένη με λίγα αλλά καλά, μια κουζίνα των πολύ φρέσκων και ντόπιων πρώτων υλών, που αποθεώνει τα προϊόντα της γης στην πιο κορυφαία τους στιγμή. Στους καφενέδες του Στανού μαγειρεύουν ακόμη με το «βρισκούμενο», όπως ακριβώς έκαναν οι «παλιοί». Το τραπέζι είχε και έχει ό,τι είχε και η γη – στην εποχή του, στον καιρό του.

Γενικά τα καφενεία της Ανατολικής Χαλκιδικής (όπως και όλης της ελληνικής ενδοχώρας), αυτά τα αλουστράριστα στέκια των ντόπιων (όπως λέει και ο Άγγελος Ρέντουλας του Γαστρονόμου για τα καφενεία της Κρήτης), αποτελούν καθρέφτη της καθημερινότητας και μικρόκοσμους ολόκληρων τοπικών κοινοτήτων. Στα ταπεινά αυτά μαγαζιά, μέσα από τη ρουτίνα της επανάληψης και τη μαγειρική κατά κανόνα των εποχικών, συντηρείται μια μαγειρική κληρονομιά αιώνων. Ξεκινά από τις αριστοτελικές ημέρες μέχρι τους χρόνους των οθωμανών και φτάνει μέχρι και το σήμερα (ευτυχώς).

Στον παραδοσιακό καφενέ της Δήμητρας οι Μωμόγεροι της Βέροιας στήνουν χορό αστείο και παρουσιάζουν δρώμενα παρμένα από την ελληνική αρχαιότητα. Τα κορίτσια του χωριού τρατάρουν και φιλεύουν. Οι χορευτές αναχωρούν σε πομπτή – χορεύοντας και διακωμοδώντας καταστάσεις μέχρι την πλατεία.

Στάση σε δεύτερο καφενέ. Στον καφενέ του Κ.Α.Π.Η. Εκεί που συχνάζουν οι πιο παλιοί. Ιστορίες πολλές. Στον καφενέ της Βαγγελιώς (όπως είναι το όνομά του) μαγειρεύουν με τα προιόντα της ημέρας, ακόμη και της ώρας. Αυστηρά με τα πράγματα του χωριού. Χωρίς σπουδές και περιτεχνίες οι άνθρωποι δουλεύουν πάνω στη γη – την κάνουν εύφορη – και συντονίζονται με τα τερτίπια του κάμπου.Την αγαπούν τη γη οι Στανιώτες. Της «μιλούν». Τη φροντίζουν πολύ. Την έχουν σα μικρό παιδαρούδι. Σπουδαία μαθήματα αυτά, σπουδαίες κουβέντες των ντόπιων γεωργών.

Οι Μωμόγεροι κατευθύνονται προς την πλατεία. Εκεί τους περιμένουν οι ψηστάδες. Έχουν στήσει υπαίθριες ψησταριές παντού. Τσίκνα από τα στανιώτικα λουκάνικα. Πιο κάτω οι γυναίκες έχουν ανοίξει φύλλο και το γεμίζουν με τυρί. Πιταρούδια. Νόστιμα – θεϊκά νόστιμα! Τα τηγανίζουν σε ελαιόλαδο τοπικό – από το Γομάτι. Ο τόπος μυρίζει γιορτή ελληνική!

Γλέντι. Η Ελλάδα που δε χορταίνει να χορεύει και να τιμά την ελληνική ύπαιθρο.
Ο Στανός των καφενέδων και της αυθεντικότητας.
Ελάτε!